یکی از سه ضلع مثلث شایستگی، دانش است که در کنار مهارت و رویکرد این مثلث را شکل میدهند؛ اما دانش دقیقاً چیست؟ برای آن که مشخص کنیم منظور از دانش چیست، نظریه دانش بلوم که به آن مدل یادگیری بلوم نیز میگویند به ما کمک خواهد کرد تا به خوبی سطوح مختلف دانش را بشناسیم و درک واضحی از طبقه بندی دانش داشته باشیم. در این مطلب خلاصهای کامل از نظریه دانش بلوم را مرور میکنیم که در آن دانش به شش سطح تقسیم شده است.
سطح اول: به یاد سپردن
در مدل یادگیری بلوم اولین و سادهترین سطح یادگیری، به یاد سپردن یک موضوع است. منظور از به یاد سپردن این است که شما صرفاً میدانید که یک پدیده مربوط به چه موضوعی میشود و اسم آن برای شما آشنا است؛ اما ممکن است هیچ آگاهی بیشتری در مورد آن پدیده مورد نظر نداشته باشید. در واقع این سطح همان حفظ کردن اسامی است که بسیاری از ما در دوران تحصیل آن را تجربه کردیم.
سطح دوم: فهمیدن
مرحله دوم در مدل دانش بلوم، فهمیدن نام دارد. در این مرحله فرد پا را از حفظیات فراتر گذاشته و توانسته مفهوم و معنای یک پدیده را به شکلی عمیقتر یاد بگیرد و جوانب مختلف آن را بسنجد. به شکلی که در نهایت قادر خواهد بود تا موضوع را کاملاً از زبان خودش شرح دهد و به سؤالات مربوط به آن پدیده پاسخهای ابتدایی بدهد.
سطح سوم: کاربرد
همانطور که از اسم آن مشخص است، در این سطح از طبقه بندی دانش فرد قادر است تا آموختههای خود را به شکل عملی به کار بگیرد. در نتیجه میتواند مسائل، تمرین یا آزمایشهای مربوط به پدیده مورد نظر را با تکیه بر دانش خود حل کند.
سطح چهارم: تحلیل
بعد از یادگیری کاربرد وارد سطح پیچیدهتری از دانش میشویم که تحلیل نام دارد. در این سطح، فرد میتواند به خوبی پدیده مورد نظر را تجزیه و تحلیل کند. برای مثال در زمینه علوم کامپیوتر، میتواند انواع مختلف سخت افزار را تعریف کند و آنها را از نظر کاربرد و مزایا با یکدیگر مقایسه نماید.
سطح پنجم: نقد
نقد و ارزیابی یکی از بالاترین سطوح دانش محسوب میشود که در آن فرد میتواند با تکیه بر دانشی که در چهار سطح قبلی کسب کرده، موضوعات مربوط به رشته مورد نظر را نقد و ارزشیابی کند. در واقع هدف از تحصیلات تکمیلی در سیستمهای آکادمیک نیز رسیدن به همین سطح از یادگیری است.
سطح ششم: ابداع
بالاترین سطح در مدل دانش بلوم، سطح ابداع یا آفرینش است. فردی که به این سطح از یادگیری برسد، قادر خواهد بود تا دست به خلق پدیدههای جدید و نوآورانهای بزند که تاکنون وجود نداشتهاند. این کار میتواند با ترکیب دانش و تکنولوژیهای پیرامون یک رشته به خصوص اتفاق بیفتد و منجر به اختراعات مفید و خلاقانه گردد.