آیا تا به حال توجه کرده‌اید که خرید و فروش سهام عادی در بازارهای مالی جهان با چه سرعتی انجام می‌شود؟ این سرعت بالا به این معنی است که همیشه گروهی از فعالان بازار در طرف مقابل هستند که منتظر ورود شما به سفارش هستند و در عرض چند میلی ثانیه سفارش شما را دریافت می کنند، به آن ها بازارگردان یا بازارساز گفته می‌شود. به‌طور کلی برای اینکه همیشه تعادل خوبی در بازار داشته باشیم، بازارها به یک بازارگردان نیاز دارند. بازارگردان‌ها در جهان با آمادگی برای خرید و فروش دارایی در هر زمان، نقدینگی و کارایی بهتری در بازارهای مالی ایجاد می‌کنند. این روند بازارگردانی در جهان در بازارهای مالی مختلف از جمله بازار سهام، فارکس و ارزهای دیجیتال اتفاق می‌افتد.
بازارگردان و نقشی که ایفا می‌کند در بازارهای مالی مختلف متفاوت است، برای مثال در بورس‌های ایالت متحده، بازارگردانانی معروف به بازارگردان‌های ویژه (specialist) داریم که تنها روی سهم‌های خاصی و به شکل فیزیکی فعال هستند در حالی که بیشتر بازارها؛ بازارگردان‌های ویژه ندارند و در عوض معامله‌گران رقابتی دارند.
بازارگردانی در فارکس
بازارگردانان در بازار فارکس، مؤظف هستند در سهم‌هایی که عهده‌دار بازارگردانی‌شان هستند آماده خرید و فروش باشند و بدین منظور همواره در تعامل با فعالان بزرگ بازار سرمایه هستند.
در ساختار فارکس، ردپای بازارگردان در تمام معاملات دیده می‌شود. شکل زیر، ساختار بازار و ارتباط بین معامله‌گران، کارگزاری‌ها، بازارگردان‌ها و تأمین‌کنندگان نقدینگی (بانک‌ها و نهادهای مالی دارای حجم زیادی از کالا‌های مورد معامله) را نمایش می‌دهد.
از دید سفارش‌گذاری، بهترین سفارش خرید و فروش در بازار فارکس، متعلق به بازارگردان‌ها است و از این رو این نهادها همواره در حال خرید از فروشنده و فروش به خریدار هستند.
خرید و فروش همزمان سهم علاوه بر اینکه یک سود کم متواتر برای بازارگردان ایجاد می‌کند، از ریسک انباشت سهم و کاهش نقدینگی بازارگردان می‌کاهد
چرا نسخه های فارکسی بازارگردانی برای ما مناسب نیستند؟
- قوانین خاص بازار ایران نظیر دامنه مشخص معاملاتی
- منابع نقدینگی محدود در ایران
- ساختار نامتوازن بازار اختیار معاملات در ایران
- یک‌طرفه بودن بازار ایران و عدم امکان استفاده از فروش استقراضی
- عدم امکان معاملات آتی برای سهم‌های بازارگردان
- ثابت بودن سهم‌های موجود در سبدبازارگردان و همبستگی زیاد سهم‌ها در بازار
- عدم وجود بازارهای موازی برای استفاده از موقعیت‌های آربیتراژ
بازارگردانی در بازار بورس ایران یک‌طرفه مثل بازار بورس ایران، در روندهای نزولی تنها سفارشات خرید بازارگردان‌ها اجرا می‌شود که سبب می‌شود موجودی بازارگردان‌ها افزایش یافته، نقدینگی آن‌ها کاهش یابد. این مسئله سبب می‌شود بازارگردان نتواند عمل بازارگردانی را به درستی انجام دهد. در اصلاح نیمه دوم سال ۱۳۹۹، با توجه به صف‌های فروش سنگین در بازار، بازارگردانان عملا فقط خریدار بودند.
از سوی دیگر در روندهای صعودی، با توجه به وجود دامنه معاملاتی بسیاری از سهم‌های بازارگردان در صف خرید قفل می‌شوند و بازارگردان ناگزیر است که تنها فروشنده باشد و نتواند سهامی را که فروخته است جایگزین نماید. با توجه به اینکه منابع نقدینگی سهم‌ها در ایران، ناشران سهم‌ها هستند و این منابع ممکن است با ارائه برگه سهام های بیشتر به بازارگردان مخالفت کنند، بازارگردان قادر نخواهد بود در صعودهای بازار، عمل بازارگردانی را به درستی انجام دهد.
یکی دیگر از مشکلات بازارگردانی در ایران، عدم وجود ساختارهای کافی برای پوشش ریسک است که نه تنها بازارگردان، بلکه تمام نهادهای فعال در بازار سرمایه را دچار مشکل می‌کند.
همچنان که در نمودار بالا مشاهده می‌کنیم در حرکت‌های نزولی با توجه به اینکه قیمت در حال کاهش است، سفارش فروش بازارگردان به علت وجود فروشنده با قیمت کمتر اجرا نمی‌شوند در حالیکه سفارشات خرید به سرعت در حال اجرا شدن هستند و این سبب می‌شود که در این بازارها بازارگردان صرفا در حال انباشت انباره‌ی خود باشد.
