در یک مجموعه کارآمد، قرار نیست که همه افراد دارای سطح یکسانی از شایستگی باشند. برای تجزیه و تحلیل سطوح شایستگی، مدلهای مختلفی تبیین شده که در این مطلب مدل پنجگانه آن را بررسی میکنیم.
سطح پایه شایستگی
ابتداییترین سطح از سطوح شایستگی، سطح پایه است که در آن فرد دانش اولیه را به وسیله آموزش محدود و فشرده به دست آورده است و تجربه او نیز محدود به دورههای آموزشی و یا آموزش در حین کار میشود. ناظرین باید به شکل مرتب به این دسته از افراد کمک کنند تا آنها بتوانند وظایف خود را به شکل کامل انجام دهند.
سطح متوسط شایستگی
در مقایسه با سطح پایه شایستگی، افرادی که به سطح متوسط میرسند آموزشهای بیشتری دریافت کردهاند و تجربه نسبتاً بیشتری نیز در زمینه کاری خود دارند. در نتیجه میتوانند بخشی از وظایف خود را به تنهایی انجام دهند اما همچنان برای انجام برخی از وظایف مهم و پیچیده، حضور ناظر و نظارت او ضروری است.
سطح کارشناسی شایستگی
در سطح کارشناسی شایستگی فرد آموزشهای بیشتری نسبت به سطوح قبلی دیده است و همچنین تجارب موفقیت آمیز قابل توجهی در زمینه کاری خود کسب کرده است. در این سطح فرد در آستانه مستقل شدن است و نه تنها در اکثر وظایف خود نیاز به هیچگونه کمک و مساعدتی از سوی ناظرین ندارد، بلکه میتواند خود وظیفه سرپرسی افرادی را که سطح شایستگی پایینتری دارند و یا تازهکار هستند بر عهده بگیرد و به آنها کمک کند.
سطح تخصص شایستگی
در سطح تخصص شایستگی فرد به شکل کامل آموزشهای لازم در زمینه کاری خود را دریافت کرده است و در مقایسه با سطح کارشناسی شایستگی، موفقیتهای بزرگتری را در سابقه کاری خود ثبت کرده است. فردی که به سطح تخصص شایستگی رسیده باشد میتواند تمامی وظایف مربوط به این سطح را بدون کمک و مساعدت سایرین به نحو احسن انجام دهد. او حتی توانایی ایفای نقش رهبر برای افراد کم تجربهتر را نیز دارد و میتواند از این طریق نیز به مجموعه کمک کند.
سطح استادی شایستگی
عالیترین سطح از سطوح شایستگی در مدل پنجگانه، سطح استادی شایستگی نام دارد که طبیعتاً افراد معدودی به این سطح دست مییابند. این فرد نه تنها تمامی آموزشهای لازم را کسب کرده است، بلکه توانسته خود را با جدیدترین دستاوردها در حوزه کاری خود به روز نگه دارد. سابقه این افراد مملو از موفقیتهای درخشان در پروژههای بزرگ و پیچیده است. در نتیجه این افراد علاوه بر داخل سازمان، از خارج از سازمان نیز توجهها را به خود جلب میکنند و وظایف آنها در بسیاری از موارد صرفاً محدود به یک سازمان نمیشود.